चंदनाची शेती कशी करावी…

चंदन शेती (Sandalwood farming) एक लाभकारी व्यवसाय ठरू शकतो, परंतु त्यासाठी काही महत्त्वाच्या गोष्टींची काळजी घेणे आवश्यक आहे. चंदनाची झाडे उगवण्यासाठी योग्य प्रकारे तयारी करणे, खासकरून माती, हवामान, लागवडीची पद्धत आणि देखभाल, या सर्व गोष्टी महत्त्वाच्या आहेत.

१. योग्य हवामान व मातीची निवड:

चंदनाचे झाड उष्णकटिबंधीय आणि समशीतोष्ण हवामानात चांगले वाढते. साधारणतः १००० ते १५०० मीटर उंचीवरील प्रदेश चंदन शेतीसाठी उत्तम असतो. माती हलकी, निचऱ्याची (well-drained) आणि चिकणमातीयुक्त असावी.

२. लागवडीचा काळ:

चंदनाचे झाड साधारणतः ५ ते १० वर्षांत उत्पादन देऊ लागते. लागवड करण्यासाठी एक वर्षाच्या वयाचे सुयोग्य मुरब्बा असलेली झाडे घ्यावीत.

३. लागवडीची पद्धत:

चंदनाची झाडे दोन प्रकारे लावली जाऊ शकतात:

गाठींवाटे (cuttings) किंवा

पाकीट झाडे (grafted plants).

झाडे ८ फीट अंतरावर लावली जातात आणि एकाच ठिकाणी जास्त झाडे लावण्याचे टाळा कारण चंदनाची झाडे एकमेकांपासून योग्य अंतरावर लावली पाहिजेत.

४. पाणी देणे व खत वापरणे:

चंदनाच्या झाडांना प्रारंभात जास्त पाणी लागते. तथापि, एकदा झाड स्थिर झाल्यावर पाणी कमी देणे आवश्यक आहे. मुळांभोवती गुळण्या (mulching) घालणे उपयुक्त ठरते. यामुळे मातीतील आर्द्रता टिकवून ठेवता येते.

५. चंदन झाडाची इतर झाडांशी सहजीवन:

चंदनाचे झाड इतर झाडांच्या सहजीवनावर पोसले जाते, म्हणजेच त्या झाडांना सहजीवनासाठी दुसऱ्या झाडांच्या मुळाशी जोडले जाते (host plants). हे सहजीवन चांगले उत्पादन देण्यासाठी महत्त्वाचे आहे.

६. कीटक व रोग नियंत्रण:

चंदनाची झाडे कीटकांपासून व रोगांपासून सुरक्षित ठेवण्यासाठी पिकांची नियमित तपासणी करणे महत्त्वाचे आहे. योग्य कीटकनाशकांचा वापर आणि जैविक नियंत्रण पद्धती वापरणे चांगले ठरते.

७. संकलन व विक्री:

चंदनाची झाडे १५ ते २० वर्षांनी जास्तीत जास्त उत्पादन देतात. चंदनाच्या गुळणीचे (wood) मोठ्या प्रमाणावर उपयोग असतात, जसे की धार्मिक, औद्योगिक, आणि सौंदर्य प्रसाधन सामग्रीसाठी.

चंदनाची शेती महागडी आहे आणि तिची जोखीम देखील आहे, त्यामुळे सर्व बाबी व्यवस्थित विचार करून आणि योजनाबद्ध पद्धतीने शेती करणे आवश्यक आहे.

स्रोत:

Sandalwood Farming – A Detailed Guide

[Chandan Farming Techniques and Profit](https://www.krishijagran.com/